Το όνομά της Τήνου, προελληνικό, συσχετίστηκε με τη φοινικική λέξη ΤΑΝΝΟΤΗ (=φίδι), αλλά ονομαζόταν και ...
Το όνομά της Τήνου, προελληνικό, συσχετίστηκε με τη
φοινικική λέξη ΤΑΝΝΟΤΗ (=φίδι), αλλά ονομαζόταν και Οφιούσα (= γεμάτη
φίδια) τα οποία εικάζεται οτι εξολόθρεψε ο προστάτης της θεός
Ποσειδώνας.
Πρώτοι κάτοικοι υπήρξαν οι Πελασγοί, μετέπειτα οι Ίωνες, οι Αθηναίοι, οι Μακεδόνες, οι Πτολεμαίοι, οι Ρωμαίοι.
Οικιστικές εγκαταστάσεις εντοπίζονται στο νησί στην νεολιθική εποχή και αργότερα στη γεωμετρική και στην αρχαϊκή. Το 480 π.Χ. λίγο πριν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας η τηνιακή τριήρης του Παναιτίου ενώνεται με τον ελληνικό στόλο και το πλήρωμα της μεταφέρει πληροφορίες σχετικά με τα σχέδια των Περσών. Το όνομα της Τήνου αναγράφεται στον αφιερωτικό τρίποδα του Δελφικού Μαντείου.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο το νησί δέχτηκε αλλεπάλληλες επιθέσεις εκ μέρους των Σαρακηνών. Το 1204, μετά την άλωση της Πόλης από τους σταυροφόρους, περνάει στην κυριότητα των Βενετσιάνων, αρχικά ως κτήση της οικογένειας Γκίζη (1207 – 1390) και στη συνέχεια, ως το 1715, βρίσκεται υπό την άμεση διοίκηση της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου. Η πολύχρονη παρουσία των Βενετών έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του κοινωνικού, πολιτιστικού και πολιτικού χαρακτήρα της Τήνου. Την κατέστησε καταφύγιο των κατατρεγμένων Ελλήνων, εξασφαλίζοντας σταθερότητα και σχετική ασφάλεια. Επηρέασε την κοινωνική σύνθεση, με τη δημιουργία ενός ιδιότυπου φεουδαλισμού, την πολιτιστική και θρησκευτική κατάσταση (παρουσία καθολικού δόγματος).
Το 1715 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησί αλλά η παρουσία θα είναι σχεδόν τυπική. Αξιοποιώντας την ευνοϊκή μεταχείριση, η Τήνος προάγεται θεαματικά. Αυτοδιοικείται, ακμάζει οικονομικά και αναπτύσσει το διαμετακομιστικό εμπόριο και τις χειροτεχνίες. Το νησί ουσιαστικά ήταν η οικονομική πρωτεύουσα των Κυκλάδων και είχε αποκληθεί "Μικρό Παρίσι". Η τέχνη της μαρμαρογλυπτικής ανθίζει, και η Τήνος αναδεικνύεται το μεγαλύτερο κέντρο στην Ελλάδα, με οικογένειες που καλλιεργούν κληρονομικά την τέχνη και περιοδεύουν ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, τη Μικρασία, τη Βαλκανική.
Η περίοδος της Ρωσοκρατίας στην Τήνο ήταν σύντομη (1770-1774), ωστόσο η επιρροή της αρχιτεκτονικής των εκκλησιών (ρυθμός Βασιλικής) είναι προφανής. Στις 31 Μαρτίου 1821,πρώτος ο Πύργος απ’ όλες τις Κυκλάδες υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην Eξω Mεριά.
Στις 30 Ιανουαρίου 1823 βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης, ύστερα από το θείο όραμα της Αγίας Πελαγίας.
Στις 15 Αυγούστου 1940 οι Ιταλοί τορπιλίζουν το καταδρομικό «Έλλη» στο λιμάνι της Τήνου, ανήμερα του πανηγυριού. Κατά τη διάρκεια της Ιταλικής και Γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι υποφέρουν από πείνα. Η συμβολή του νησιού στην αντίσταση κατά των κατακτητών είναι μεγάλη.
Η Τήνος σταδιακά καθιερώνεται ως πανελλήνιο θρησκευτικό
κέντρο και η Μεγαλόχαρη Παναγία της Τήνου αποτελεί για την Ορθοδοξία
σύμβολο της πίστης.