ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -9 Ι. Καθολικές μονές στην Τήνο Η Καθολική Εκκλησία εδραιώθηκε στην Τήνο, στο βαθμό που μπορούμ...
ΤΑ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -9
Ι.
Καθολικές μονές στην Τήνο
Η Καθολική Εκκλησία εδραιώθηκε
στην Τήνο, στο βαθμό που μπορούμε να
γνωρίζουμε, τον 15ο αιώνα.
Ως τότε υπήρχε ένας επίσκοπος (κατά
διαλείμματα) που τον συνόδευαν 2-3 ιερείς
ή μοναχοί που προέρχονταν από
την Ιταλία
ή την Κρήτη. Από τα μισά του 15ου
αιώνα η Καθολική Εκκλησία αναπτύσσεται
όχι με την εγκατάσταση ξένων στον νησί,
αλλά με το πέρασμα σ’ αυτήν του πληθυσμού
ολόκληρων χωριών ως και περιοχών. Από
τότε αρχίζει να υπάρχει, βέβαια και ο
ντόπιος καθολικός κλήρος ο οποίος
μορφώνεται από τους μοναχούς, κυρίως
Φραγκισκανούς και Δομινικανούς, που
είχαν έρθει από Βενετία ή Κρήτη. Οι
μοναχοί αυτοί ίδρυσαν κάποιες αδελφότητες
λαϊκών, αλλά όχι μοναστήρια, τα οποία
δε φαίνεται ότι τα συμπαθούσε ιδιαίτερα
η βενετική διοίκηση… Η βενετικές αρχές
είχαν, μάλιστα απαγορεύσει την εγκατάσταση
στο νησί Ιησουιτών και Καπουκίνων.
Βρίσκονταν σε ενέργεια μόνο οι λαϊκές
αδελφότητες στις οποίες εγγράφονταν
και ιερείς του νησιού. Για τούτο, στην
Καθολική Εκκλησία της Τήνου θα συναντήσουμε
ασκητές φραγκισκανικής έμπνευσης που
ίδρυσαν κάποια μικρά κοινόβια, αλλά όχι
μοναστήρια. Μετά το 1661 θα επιτραπεί
στους ππ. Ιησουίτες να ιδρύσουν τη πρώτη
τους μονή έξω από το Κάστρο. Στα 1700 θα
δοθεί η άδεια και στους ππ. Φραγκισκανούς
να ιδρύσουν δικό τους μοναστήρι, κοντά
στο Κάστρο. Αλλά πριν προχωρήσουμε σ’
αυτά, θα δούμε πολύ σύντομα την παρουσία
του φραγκισκανισμού στην Τήνο, πριν
ιδρυθεί το πρώτο μοναστήρι.
Ι. Προϊστορία των
φραγκισκανών στην Τήνο
Η πρώτη μαρτυρία που έχουμε
για την παρουσία φραγκισκανών στην Τήνο
ανέρχεται στις πρώτες δεκαετίες του
15ου αιώνα, με την ονομασία του επισκόπου
Τήνου-Μυκόνου Αντωνίου da Tibure ord. Min.
(1418-1428). Ακολούθησαν οι επίσκοποι Ιάκωβος
de Venetiis ord. Min. (1428-1430) και ο Μάρκος Σκλάβος
de Candia ord. Min. (1430-1449). Και οι τρεις αυτοί
επίσκοποι προέρχονταν από το τάγμα των
Μινοριτών Φραγκισκανών. Τρεις επίσκοποι
στη σειρά από το συγκεκριμένο τάγμα και
μάλιστα τη στιγμή που η Γαληνότατη
Δημοκρατία της Βενετίας ανέλαβε υπεύθυνα
και κατά τρόπο συστηματικό την ενσωμάτωση
της Τήνου στην αυτοκρατορία της, υπάγοντάς
την αρχικά στον Βενετό διοικητή του
Negroponte (Εύβοια, Χαλκίδα).
Οι φραγκισκανοί επίσκοποι
της Τήνου, αφού ολοκλήρωσαν ο ένας μετά
τον άλλο το έργο της οργάνωσης της
τοπικής Εκκλησίας, άφησαν τη θέση τους
σε κληρικούς οι οποίοι αρχικά προέρχονταν
από τη γειτονική Νάξο και στη συνέχεια
από τον ντόπιο βενετο/τηνιακό κλήρο,
που στο μεταξύ είχε σχηματιστεί.
Μπορεί να τεθεί το ερώτημα,
γιατί οι φραγκισκανοί επίσκοποι δε
φρόντισαν για την ίδρυση μιας μονής του
τάγματός τους στο νησί. Οι ιδιαίτερα
λιγοστές πηγές που έχουμε τώρα στη
διάθεσή μας, δε μου επιτρέπουν να δώσω
μια ξεκάθαρη και σίγουρη απάντηση.
Φαντάζομαι, όμως, πως εκείνοι οι επίσκοποι
θεώρησαν ως παρακινδυνευμένο να ζητήσουν
από το τάγμα τους μια μονή, τη στιγμή
που δεν υπήρχε ακόμα ένα σταθερό ποίμνιο,
που θα μπορούσε να εξασφαλίσει και
μοναχούς. Πάντως, όπως και νάναι, το
τάγμα είχε πολύ κοντά άλλες μονές, μικρές
και μεγάλες, που θα μπορούσαν κάποια
στιγμή, αν φαινόταν χρήσιμο και δυνατό,
να ιδρύσουν μια θυγατρική μονή (Κρήτη,
Εύβοια, Νάξος).
Έτσι, στην Τήνο, υπήρξε ευλάβεια
προς τον ιδρυτή του φραγκισκανισμού,
τον Άγ. Φραγκίσκο της Ασίζης και αυτό
είναι έκδηλο από το γεγονός ότι όχι μόνο
μεγάλος αριθμός ανδρών και γυναικών
μεταξύ των καθολικών πιστών έφεραν το
όνομά του, αλλά η ευλάβεια διαδόθηκε
και μεταξύ των ορθοδόξων του νησιού,
αφού και μεταξύ των μελών της ορθόδοξης
κοινότητας επεκτάθηκε αυτή η συνήθεια,
μέχρι και σήμερα.