ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -4 3. H Μονή του Αγ. Νικολάου στη Βάνη Οι συγκρούσεις και διαφοροποιήσεις που παρατηρήθηκαν στο αντρι...
ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -4
3. H Μονή
του Αγ. Νικολάου στη Βάνη
Οι συγκρούσεις και διαφοροποιήσεις που παρατηρήθηκαν στο
αντρικό μοναστήρι της Παναγίας στη Βάνη, ανάγκασαν κάποιους μοναχούς να
αναχωρήσουν από εκεί και να βρουν κάπου αλλού την ησυχία και την ηρεμία που
είχαν επιλέξει ως τρόπο ζωής, και που δε μπόρεσαν να βρουν στην αρχική μονή.
Την περιοχή της Βάνης (αρχικά το όνομα ήταν αρσενικό, ο
Βάνης, όνομα του βυζαντινού ιδιοκτήτη της περιοχής), περιοχή ιδιαίτερα γόνιμη
και αποδοτική για την αγροτική παραγωγή της εποχής, ανήκε σε οικογένειες του
Μοντάδου, και των τεσσάρων χωριών (Αρνάδος, Τριαντάρος, Μπερδεμιάρος και Δυο
Χωριά) καθώς και στα δυο μεγάλα μοναστήρια που προαναφέραμε. Αλλά και το
μεγαλύτερο μέρος των μοναχών προερχόταν από αυτά τα χωριά. Λίγα βήματα, οπότε,
από τα χωράφια της μονής, οι μοναχοί είχαν και δικές τους ή οικογενειακές
ιδιοκτησίες στις οποίες εργάζονταν. Όταν, λοιπόν, εγκατέλειψαν τη μονή της
Παναγίας κάποιοι πήγαν στις ιδιοκτησίες τους, και εκεί συνέχισαν τη μοναχική
τους ζωή. Άλλοι επέτρεψαν στα χωριά τους, κυρίως όσοι ήταν και ιερείς
(ιερομόναχοι) και εκεί εκτελούσαν χρέη εφημέριου ή ιερουργού σε κάποια από τις
πολυάριθμες εκκλησίες που υπήρχαν από τότε. Η κάθε εκκλησία είχε κάποια μεγάλα
ή μικρά χωράφια και με τον τρόπο αυτό ζούσαν.
Κάποιοι άλλοι, όμως, από τους μοναχούς ενώθηκαν σε μια
προσπάθεια να οικοδομήσουν ένα άλλο αντρικό μοναστήρι στην περιοχή. Η
ανοικοδόμηση άρχισε γύρω από την προϋπάρχουσα εκκλησία του Αγ. Νικολάου, όπου
και έκτισαν 1-2 σπίτια ως κελιά. Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε στα 1624. Όμως δεν
κράτησε πολύ. Είτε γιατί κάποιοι επέστρεψαν πίσω, είτε επειδή κάποιοι πέθαναν,
το μοναστήρι ερήμωσε γρήγορα από μοναχούς. Στα 1661 ο μοναχός Νικόδημο Μορπές ή
Μορδές ή Μιρντές ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια. Η μονή της Παναγίας είχε πια
εγκαταλειφθεί. Τον βοήθησαν ορθόδοξοι και καθολικοί κάτοικοι του νησιού, αλλά
με τον θάνατό του σχεδόν έσβησε κι αυτή η μονή, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.
Το μοναστήρι εξαλείφτηκε τελείως γύρω στα 1672 όπως μας
πληροφορεί ο μοναχός της μονής Γαβριήλ “Ντελόντε” (Delodi, Δελότης), με έγγραφο της 1ης
Μαΐου 1672, «παραχωρήσει Θεού ή συνεργεία του πονηρού δαίμονος, ήπεσε
θανατηφόρος ασθένεια και εξαλείφθη παντελώς το άνω ειρημένο μοναστήρι». Τελικά
δυο-τρεις μοναχοί κατοίκησαν εκεί ως τα 1716, οπότε στην περιοχή ήρθε και
εγκαταστάθηκε ο ορθόδοξος αρχιεπίσκοπος Τήνου Αρσένιος ορίζοντάς το ως έδρα της
αρχιεπισκοπής. Λίγα χρόνια αργότερα κι εκείνος το εγκατέλειψε και εγκαταστάθηκε
στη Χώρα ρτου Αγ. Νικολάου, στο λιμάνι και νέα πρωτεύουσα του νησιού, στην
παραλία.
Στη Βάνη έμεινε μόνο ο ναός του Αγ. Νικολάου, που δεσπόζει
με τον ιδιόμορφο τρούλο του, ατενίζοντας τη θάλασσα. Σήμερα αποτελεί μετόχι της
γυναικείας μονής της Κυρίας των Αγγέλων και στις μέρες μας πραγματοποιούνται
εργασίες συντήρησης του ναού και κάποιων συμπληρωματικών κτισμάτων. Από τις
εργασίες αυτές ίσως πληροφορηθούμε κάτι που ως τώρα αγνοούσαμε.