ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -7 5. Μονίδρια στην περιοχή της Χώρας β. Η Αγία Τριάδα της Γύρλας Η σημερινή περιοχή της Χώρας δεν ...
ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ -7
β. Η Αγία Τριάδα της Γύρλας
Η σημερινή περιοχή της
Χώρας δεν ήταν κατοικημένη, παρά μόνο περιστασιακά ως και τα 1725. Εκεί
γίνονταν οι περισσότερες αποβάσεις πειρατών και τούρκων. Δεν προσφερόταν,
λοιπόν, για ερημητήριο. Μετά από τότε, όταν αναπτύχθηκε ως λιμάνι και ως Χώρα,
δηλ. πρωτεύουσα του νησιού, λίγο έξω από τα όριά της, ιδρύθηκαν κατά την
τουρκοκρατία δυο μικρές ανδρικές μονές, της Αγ. Παρασκευής και της Αγίας
Τριάδας στη Γύρλα.
Β. Η μονή της Αγ.
Τριάδας στην τοποθεσία «Γύρλα», λίγο έξω από τη Χώρα, φαίνεται να οικοδομήθηκε
και αυτή, όπως η προηγούμενη, κατά την περίοδο της σύντομης τουρκοκρατίας. Δεν
υφίσταται η παραμικρή μαρτυρία ή άλλο στοιχείο που να μας επιτρέπει έστω και να
υποθέσουμε την ίδρυση σε εποχή προγενέστερη του 1715. Ενδεχομένως να υπήρχαν
ένα-δυο κελιά-ησυχαστήρια στα οποία να βίωναν το ιδεώδες του μοναχισμού
μεμονωμένοι ασκητές από τα χωριά της περιοχής (Αρνάδος, Δυο Χωριά, Τριαντάρος,
Καριά, Μουντάδος), αλλά χωρίς να υφίσταται κάτι το πιο συστηματικό που να είχε
αποκτήσει θεσμικό χαρακτήρα. Οπότε θα πρέπει να θεωρήσουμε μάλλον ως βάσιμη την
πληροφορία πως στον ναό της Αγ. Τριάδας λειτούργησαν για πρώτη φορά αγιορείτες
μοναχοί κατά τη Κυριακή της Ορθοδοξίας του έτους 1745 και πως ο αριθμός των
πρώτων μοναχών της μονής έφταναν ήδη τους 20.
Είναι πολύ πιθανόν να φιλοξενούνταν στη μονή μοναχοί από
άλλες μονές του ελληνικού χώρου (Άθως, Πάτμος κ.ά.) των οποίων, κατά καιρούς
μαρτυρείται η παρουσία στο νησί. Γίνεται λόγος για κάποιο ιερομόναχο Γρηγόριο
στον οποίο περιήλθε η κτητορία της μονής κατά το τέλος του 18ου αιώνα και ο
οποίος την πρόσφερε με διαθήκη του στους ορθόδοξους κατοίκους της Καριάς και
του Μουντάδου, απ’ όπου, ενδεχομένως καταγόταν, αλλά εκείνοι την αποποιήθηκαν,
ως μη έχοντες τα οικονομικά μέσα για τη συντήρησή της και με έγγραφο της 8ης
Απριλίου 1782 την παρέδωσαν, με τη σειρά τους, στους προύχοντες της Χώρας οι
οποίοι και ανέλαβαν ως επίτροποι και οικονόμοι της μονής. Τελικά η μονή
κινδύνευσε να καταρρεύσει και μετά από πολλές συνεννοήσεις μεταξύ των κατοίκων
των παραπάνω χωριών και εκείνων της Χώρας. Αυτό συνέβηκε μέχρι και το 1909,
όταν η μονή και η περιουσία της περιήλθαν στον Δήμο Τήνου, ο οποίος και διόριζε
επιτροπή από κατοίκους των ίδιων οικισμών. Οι λιγοστοί μοναχοί (3-4) ζούσαν
εκεί «άτυπα» αφού η μονή είχε καταργηθεί με το Βασ. Διάταγμα του 1834. Στα 1889
δεν υπήρχε πλέον κανένας μοναχός.
Η σχεδόν παντελής κατάρρευση των κτισμάτων της μονής
οδήγησαν τον Δήμο Τήνου να αναλάβει την πλήρη ευθύνη της μονής (1924) και να
καταρτίσει ένα «Οργανισμό του δημοτικού ναού Αγ. Τριάδας» (1930). Τελικά στα
1952 δημοσιεύτηκε νόμος με το οποίο συστήθηκε «Δημοτικό Ίδρυμα Αγ. Τριάδας
Γύρλας» με δικό του Κανονισμό και περιήλθε στη δικαιοδοσία του Δήμου Τήνου.
Σήμερα στους χώρους της μονής φιλοξενούνται συλλογές με
παραδοσιακά αντικείμενα και φεγγίτες. Ενδιαφέρουσα είναι και η βιβλιοθήκη. Η
αίθουσα που ονομάζεται «Κρυφό σχολειό» είναι ψευδεπίγραφη, αφού όχι μόνο δεν
υπήρξαν πουθενά κρυφά σχολειά, πολύ δε περισσότερο στην Τήνο όπου σχολειά
υπήρχαν και δεν ήταν ποτέ κρυφά.